Disclaimer: Toàn bộ bài viết dựa vào góc nhìn trải nghiệm của tác giả, các dữ liệu cũng được sử dụng để chứng minh góc nhìn của tác giả trong chu kỳ suy thoái kinh tế 2023. Mục đích của tác giả viết ra để suy luận hiện tượng nhìn thấy được, tác giả sẽ hoàn toàn không chịu trách nhiệm tới bất kỳ quyết định tài chính nào của độc giả.
Bỏ tiền vào heo đất mang tính chất tượng trưng cho sự may mắn, khích lệ những đứa trẻ nhỏ chăm ngoan học tốt và biết tiết kiệm, sống cần kiệm và để đầu xuân rước lộc. Những chú heo đất thể hiện nỗi niềm ước mơ tuy nhỏ nhưng đối với những đứa trẻ lại là cả một giấc mơ mỗi khi Tết đến xuân về.
Thực tại: Suy thoái kinh tế
Được dự đoán suy thoái kinh tế trong giai đoạn này sẽ khá dài. Với rất nhiều nguyên nhân, và các nguyên nhân dễ thấy nhất sẽ bao gồm:
- Hậu covid-19 với rất nhiều gói cứu trợ được bơm ra ở các nền kinh tế.
- Trung Quốc đóng cửa nền kinh tế gần 03 năm (nay đã mở cửa trở lại).
- Chiến tranh giữa Ukraine và Nga.
- FED tăng điểm lãi suất.
- Tình hình cắt giảm nhân sự chung toàn cầu.
Okay, vậy thì liên quan gì tới tôi lẫn chuyện con heo đất? Để hiểu được bức tranh chung, chúng ta cần phải hiểu những phần riêng của bức tranh đó.
Lạm phát là gì
Trước hết, chúng ta sẽ nói sơ qua về lạm phát. Hãy giả sử, bạn sống ở một lãnh thổ chỉ quan tâm về bánh mì, và bánh mì là sản phẩm duy nhất của lãnh thổ đó. Lãnh thổ đó cũng có một loại tiền tệ dùng để trao đổi bánh mì, và giá của 01 chiếc bánh mì là 01 đồng tiện tệ. Mỗi tháng bạn được phát 100 đồng để mua bánh mì, cuộc sống cứ thế, mỗi ngày bạn dùng 03 đồng để đổi bánh mì ăn.
Một ngày, chính phủ quyết định phát hẳn 200 đồng cho mỗi người dân, và vì quá thích bánh mì, bạn quyết định sẽ mua 06 ổ thay vì 03 ổ như thường lệ. Bạn bước ra tiệm bánh mì, gấp 4 lần số người mua bánh mì mỗi ngày gào thét đòi mua thêm bánh mì. Chủ tiệm quyết định nâng giá bánh mì lên vì lúc này cầu đã cao hơn cung.
Bạn cũng có thể nói rằng: chủ tiệm có thể thuê thêm người, mở rộng sản xuất chứ. Đồng ý, tuy nhiên lúc này việc thuê nhân công sẽ khó khăn hơn, vì lúc này ai cũng có tiền, và công nhân sẽ yêu cầu mức lương cao hơn trước đây. Nếu bạn có 01 tỷ trong tay thì bạn có muốn làm mức lương 05 triệu/tháng không? Cũng như việc thuê đất sẽ mắc hơn, thành thử chủ tiệm lại phải tiếp tục tăng giá bánh mì lên. Đó chính là lạm phát đó.
Vậy nó liên quan gì tới suy thoái kinh tế?
Kinh tế sẽ có thể được cho là suy thoái khi tổng giá trị sản phẩm nội địa (GDP) giảm trong suốt 06 tháng liên tục hoặc hơn. Cũng có một số nghiên cứu khác chỉ rằng cần phải dựa trên thu nhập thực tế, năng lực sản xuất, giá bán sỉ-lẻ v.v… để có thể xác định đó có phải là suy thoái kinh tế hay không.
Trong ví dụ lãnh thổ chỉ bán bánh mì trên, chúng ta sẽ mở rộng ra thêm bán nước hột xoàn. Khi giá bánh mì lên quá cao, kéo theo để mở rộng sản xuất, các chủ tiệm bánh mì cũng phải thuê thêm nhân công và mặt bằng chung lương cũng tăng theo. Chủ tiệm bán hột xoàn cũng không tránh được việc tiền lương cho nhân công tăng và để đảm bảo tình hình kinh doanh, chủ tiệm hột xoàn phải tăng giá sản phẩm.
Việc chi phí đầu vào khiến giá thành sản xuất tăng cao, dẫn tới giá sản phẩm tăng cao, sẽ dẫn tới nhu cầu sẽ bị giảm. Điều đó khiến doanh thu của chủ tiệm hột xoàn không đủ chi, bắt buộc phải cắt giảm nhân sự. Tới đây, chắc bạn đã hình dung được, khi cắt giảm nhân sự đồng nghĩa túi tiền của người dân không còn đủ, bắt buộc phải dè xẻn, chỉ chi tiêu những đồ dùng mang tính bắt buộc (bánh mì thay vì hột xoàn). Và đơn vị tính của chu kỳ này sẽ phải tính bằng tháng hoặc thậm chí là năm.
Thời điểm hiện tại
Bài toán trở nên phức tạp hơn, khi chúng ta đã trải qua rất nhiều biến động tài chính – chính trị – trị an (chiến tranh) trên thế giới từ năm 2020 tới giờ. Nhắc lại ở trên:
- Hậu covid-19 với rất nhiều gói cứu trợ được bơm ra ở các nền kinh tế.
- Trung Quốc đóng cửa nền kinh tế gần 03 năm (nay đã mở cửa trở lại).
- Chiến tranh giữa Ukraine và Nga.
- FED tăng điểm lãi suất.
- Tình hình cắt giảm nhân sự chung toàn cầu.
Tất cả các yếu tố trên, đều đã và đang ảnh hưởng tới tình hình kinh tế chung trên toàn thế giới.
Trong thời điểm covid-19, các nền kinh tế phải đóng cửa, các gói cứu trợ khủng được bơm ra để hỗ trợ tài chính cho người dân các nước. Fact: thực ra trong thời kỳ covid-19, đã có một chu kỳ suy thoái kinh tế nhỏ, tuy nhiên người dân các nước vẫn còn đang sợ hải bởi đại dịch lẫn các gói cứu trợ từ chính phủ nên người dân dường như không biết suy thoái đã diễn ra.
Trung Quốc đóng cửa, khiến việc sản xuất gặp khó khăn, giá thành tăng cao. Các công ty sản xuất phải di dời nhà máy sang các khu vực khác; sản phẩm không thể nhập được từ Trung Quốc nữa (như quần áo Quảng Châu chẳng hạn) khiến người tư nhân nội địa phải tự sản xuất hoặc đóng cửa.
Chiến tranh giữa Ukraine và Nga càng khiến cho nhiều công ty phải cắt giảm doanh thu do mất thị phần.
FED tăng lãi suất ở Mỹ khiến cho việc đầu tư ở Mỹ trở nên khó khăn, không thể mở rộng thêm thị trường khiến suy thoái ở Mỹ tăng. Nhưng vì là vị thế cường quốc số một về kinh tế, nó đồng thời còn ảnh hưởng tới các quốc gia khác có giao dịch với Mỹ, khiến tình hình kinh tế các quốc gia đó bị ảnh hưởng chung.
Và tình hình cắt giảm nhân sự chung cũng đã bắt đầu len lỏi tới Việt Nam, khi các công ty bắt đầu cắt giảm nhân sự, không còn tuyển dụng ồ ạt hoặc thậm chí bãi bỏ các vị trí tuyển dụng dù đã chốt với ứng viên (nếu bạn theo dõi Linkedin sẽ thấy khá nhiều bài posts về việc bị nhà tuyển dụng “xù kèo”).
Tới con heo đất của bạn đây
Chúng ta đã đi đến nhiều chi tiết trong bức tranh kinh tế chung để có thể đi đến kết luận suy thoái kinh tế đang diễn ra. Và nó đang được thể hiện bằng nhu cầu mua heo đất xuất hiện khá nhiều bởi người dân Việt Nam, theo góc nhìn của mình thì nhiều hơn hẳn các năm trước. Việc người dân đổ xô đi mua vàng ngày thần tài được thay thế bằng việc tiết kiệm vào ống heo. Đồng thời việc tiết kiệm cũng là báo hiệu người dân cảm thấy giá cả chung đã tăng cao, nên để mua món đồ gì đó có giá trị thì họ quyết định dè sẻn, tiết kiệm để có thể mua món đồ đó.
Và có thể giá đất lẫn giá vàng đang chửng lại cũng là bằng chứng người dân không còn nhiều tiền để đầu tư. À, trừ giới đại gia nhé, họ vẫn có rất nhiều tiền để mua lốc mua lô, chẳng qua là họ đang xem tình hình chung để ra quyết định mua khi giá hợp lý nhất.
Ở thời điểm bài viết này được biên soạn, Trung Quốc đã mở cửa khoản 02 tuần, đồng thời có những thông tin FED sẽ giảm trần lãi suất ở Mỹ. Đó có thể coi là 02 tín hiệu tích cực cho nền kinh tế chung của thế giới. Nhưng dựa vào những gì chúng ta đã phân tích, đó cũng có thể là tiềm tàng cho vấn đề lạm phát tiếp tục tăng cao và cần nhiều lần điều chỉnh bởi các chính phủ.
Trong đó, việc giảm lãi suất có thể khiến dòng tiền mới được bơm vào, nhưng cung vẫn chưa đáp ứng ngay lập tức khiến giá cả tăng cao. Trung Quốc mở cửa sẽ khiến nhu cầu về vận chuyển hàng hoá từ quốc gia này sang nơi khác và ngược lại sẽ tăng cao, trong bối cảnh chiến tranh Ukraine và Nga vẫn còn tiếp diễn, sẽ đẩy giá thành sản phẩm lên cao (nên nhớ TQ là quốc gia sản xuất hàng đầu thế giới).
Và đó chính là “nồi chiên không dầu” chúng ta sẽ phải đối mặt, suy thoái kinh tế vẫn đang được diễn ra và được dự đoán sẽ kéo dài với rất nhiều biện pháp được các chính phủ áp dụng đồng thời có thêm nhiều yếu tố ảnh hưởng tới nền kinh tế mà trước giờ chúng ta chưa từng đối mặt.
Tổng kết
Dù là gì đi nữa, suy thoái kinh tế vẫn là một bức tranh khổng lồ. Đối với người dân sinh sống hàng ngày như mình và các bạn sẽ phải đối phó bằng cách: chăm chỉ làm việc hơn (chỉ được bật đèn chứ không bật sếp/bật khách), dè sẻn và tiết kiệm.
Vậy cũng đừng nên bỏ qua quãng thời gian quý báu này mà than vãn, hãy đầu tư thêm, đặc biệt là chính bản thân bạn, bằng kiến thức, trải nghiệm mới. Vì kinh tế luôn có cần có chu kỳ suy thoái để qua đó là động lực dẹp bỏ những cái không hiệu quả, tập trung vào những cái có giá trị, thông qua đó thúc đẩy chu kỳ phát triển mới mạnh mẽ hơn.
Tác giả sử dụng kiến thức từ:
https://nghiencuuquocte.org/2023/02/01/tai-sao-cuoc-suy-thoai-kinh-te-the-gioi-tiep-theo-se-keo-dai/
https://www.stlouisfed.org/annual-report/2009/the-power-of-money
https://www.capitalgroup.com/advisor/insights/articles/guide-to-recessions.html
https://www.nber.org/research/data/us-business-cycle-expansions-and-contractions
https://nhipcaudautu.vn/the-gioi/nhung-nhan-to-co-the-day-the-gioi-vao-suy-thoai-3350304/
