Việc sử dụng dữ liệu vào trong các hoạt động thường ngày của các tổ chức đều có từ xưa. Tuy nhiên, dù trải qua nhiều thời gian như vậy, nhưng việc các tổ chức sử dụng dữ liệu không phải đều như nhau. Dưới đây là 05 giai đoạn chiến lược data driven mà các tổ chức đều đã, đang và sẽ trải qua.
- Data Denial (Từ chối)
- Data Aware (Nhận thức)
- Data Informed (Nắm bắt)
- Data Savvy (Sử dụng)
- Data Driven (Định hướng)
Data Denial
Các tổ chức trong giai đoạn này thường không sử dụng dữ liệu, các quyết định trong tổ chức thường từ cấp trên cao nhất đề xuống, cấp dưới thực thi.
Dấu hiệu
Hoàn toàn không có dấu hiệu nào, vì không ai nhắc tới bất cứ gì về dữ liệu. Các vị trí cấp cao sẽ là người đưa ra các quyết định cuối cùng.
Hướng giải quyết
Cần thu thập các số liệu bán hàng: ví dụ mỗi lần bán hàng cần ghi lại vào trong một file Excel để thống kê lại các nhóm hàng nào bán chạy; hoặc thống kê các dịch vụ thường được sử dụng trong tiệm làm móng để tập trung đào tạo nhân viên.
Data Aware
Các tổ chức trong giai đoạn này đã bắt đầu có ý thức về giá trị sử dụng dữ liệu. Cũng đã bắt đầu thu thập dữ liệu và báo cáo. Tuy nhiên mọi quyết định vẫn dựa vào trực giác và kinh nghiệm có sẵn. Đôi khi việc sử dụng cũng trở thành rào cản đối với các thành viên trong công ty.
Dấu hiệu
Dễ nghe những câu sau đây nhất khi bạn giới thiệu họ việc sử dụng dữ liệu: “Dữ liệu báo cáo toàn bị sai”, “Ở công ty này không ai sử dụng dữ liệu”, “Tôi không tin các con số trong báo cáo” hoặc “Chưa cần thiết lúc này đâu”.
Hướng giải quyết
Thu thập dữ liệu vào một nơi lưu trữ, cố gắng khiến nơi lưu trữ trở thành “source of truth”. Các số liệu báo cáo cũng cần sử dụng chung cách thức, như đưa lên Google Data Studio hoặc sử dụng Apache Superset để hiển thị báo cáo dữ liệu.
Đồng thời, các phòng ban cũng như C-levels cần thống nhất các chỉ số chung trong các buổi họp về tình hình kinh doanh. Có một số trường hợp, dữ liệu báo cáo bị “điều khiển” ở một số tổ chức, nên các hướng giải quyết trên cũng sẽ giảm tình trạng này.
Data Informed
Ở giai đoạn này, thu thập dữ liệu và báo cáo không còn là vấn đề đối với các tổ chức ở giai đoạn này. Tuy nhiên, các báo cáo này không mang tính thay đổi các quyết định khi vận hành tổ chức. Mà các dữ liệu, báo cáo chỉ được dùng để xác nhận các quyết định từ các bộ phận quản lý liên quan.
Dấu hiệu
Bạn luôn phải chuẩn bị dữ liệu và báo cáo liên quan tới các vấn đề cần giải quyết trong công ty. Tuy nhiên, hướng giải quyết các vấn đề đó có thể đi ngược lại các dữ liệu vào báo bạn đã chuẩn bị. Tinh vi hơn, bạn có thể nghe những câu như: “Dữ liệu không đủ lớn để chúng ta quyết định từ nó” hoặc “Công ty A, đối thủ, đang làm như thế này thế nọ”.
Hướng giải quyết
Luôn đặt ra các tiêu chí chặn trên và chặn dưới cho dự án. Nếu thoát ra khỏi 02 chặn này thì chúng ta phải làm X hoặc Y hoặc thậm chí hủy bỏ dự án.
Ví dụ: công ty bạn muốn tạo thêm một mobile app trên điện thoại Huawei với mong muốn tăng doanh thu. Tuy nhiên nó liên quan lượng users hiện tại của công ty bạn. Sau khi họp, công ty bạn quyết định nếu dưới 1% thì hủy dự án, nếu trên 5% thì phát triển app.
Data Savvy
Ở giai đoạn này, các tổ chức đã và đang ứng dụng dữ liệu vào các quyết định. Thậm chí đã sử dụng dữ liệu vào các tác vụ ngắn và lặp lại. Ví dụ: bài toán gợi ý sản phẩm (Product Recommendation) cho khách hàng ở các trang eCommerce. Hay bài toán phân phối hàng hoá giao hàng cho shippers của các đơn vị vận chuyển.
Dấu hiệu
Bạn sẽ luôn thấy các dashboard dữ liệu hiện hữu ở các team. Đồng thời các team luôn liên tục yêu cầu thêm các mẫu báo cáo mới để hiểu sâu về thực trạng. Một phần bộ phận của công ty đã bắt đầu áp dụng các loại công cụ vận hành tự động dựa trên dữ liệu.
Hướng giải quyết
Ở giai đoạn này, theo mình đánh giá là giai đoạn tốt nhất của một tổ chức. Khi mà máy móc song song cùng với con người vận hành. Máy móc giải quyết các vấn đề đơn giản, lặp lại và không tạo ra nhiều giá trị. Con người được giải phóng khỏi các công việc đó để tập trung thay đổi, sáng tạo hay tạo thêm nhiều giá trị cho doanh nghiệp bằng các hình thức khác.
Tuy nhiên, ở giai đoạn này cũng nảy sinh thêm về vấn đề vận hành máy móc. Nếu các hệ thống máy móc này không được thiết kế chuẩn chỉnh thì sẽ nảy sinh nhiều vấn đề về vận hành. Hãy lưu ý nhé.
Data Driven
Ở giai đoạn này, phần lớn các vấn đề cần quyết định trong tổ chức luôn sử dụng dữ liệu để đưa ra các quyết định. Cũng như các tổ chức này đã đưa vào vận hành các hệ thống máy móc để tối ưu hoá vận hành.
Dấu hiệu
Dường như là các tập đoàn đa quốc gia mảng công nghệ (FAANG). Cũng có một số công ty sản xuất sử dụng robot vào vận hành và sản xuất, tuy nhiên chúng ta đang nói về vận dụng dữ liệu nên sẽ để ngoài trường hợp này.
Hướng giải quyết
Nếu bạn đang làm việc tại những tổ chức có đầy đủ chiến lược data driven này? Xin chúc mừng bạn. Nhiệm vụ của bạn chính là học hỏi và truyền đạt kiến thức lại cho những thành viên trong tổ chức ở giai đoạn thấp hơn.
Kết luận
Trải qua 05 giai đoạn chiến lược data driven này, mình hy vọng ít nhiều bạn cũng đánh giá được các giai đoạn sử dụng dữ liệu mà một tổ phải trải qua. Đồng thời cũng hy vọng bạn có đủ quyền hành hoặc sức ảnh hưởng để tạo ra sự thay đổi về tổ chức bạn đang công tác về mặt ứng dụng dữ liệu.
Dữ liệu sinh ra là để khai phá và sử dụng, ứng dụng phục vụ con người.
